De raad als democratische waarborg?

In de lokale democratie werken raad en burgemeester en wethouders samen in het belang van de stad. De gemeenteraad stelt kaders en controleert. Burgemeester en wethouders voeren uit. Hier en daar vindt de Haagse wetgever een democratische waarborg noodzakelijk in de verhouding college – raad. Zoals bij het beleid voor de Almeerse jeugd en de maatschappelijke ondersteuning.

Macht
In een democratie is de macht verdeeld. Dat voorkomt dictatoriaal gedrag. Het college zorgt er voor dat er van alles gebeurt. De gemeenteraad stelt kaders waarbinnen dat kan en kijkt of het goed gaat. Dat lijkt allemaal op het reilen en zeilen bij organisaties als die van ziekenhuizen, nutsbedrijven en woningbouwcorporaties. Ook daar zorgt het bestuur dat er van alles gebeurt en controleert de Raad van Toezicht – op afstand – of dat goed gaat.

Op afstand
De parlementaire enquête naar het wel een wee bij de corporaties heeft duidelijk gemaakt dat een Raad van Toezicht op afstand niet altijd zorgt voor de beste bestuurlijke prestaties. Naar mate een raad zich meer op afstand laat zetten verliest een raad aan macht. En wordt het toezicht soms een wassen neus.

Dualisme
Het dualisme in de lokale politiek lijkt wel op het systeem van toezichthouders op afstand. De raad stelt kaders en toetst of de geleverde waar aan die kaders voldoet. Ook in het politieke bestuur zorgt een raad die zich te veel op afstand laat zetten, niet voor het beste eindproduct.

Waarborg
De Haagse wetgever wenst kwaliteit voor de burgers. De wetgever neemt daarom wel waarborgen in de wet op. De wetgever zet dan regelmatig de lokale democratie in als tegenwicht voor al te voortvarende bestuurlijke ambities.

Kennis nemen…
Die democratische waarborg heeft de wetgever ook in de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 verankerd. De gemeenteraad heeft de macht om het vereiste beleidsplan zelf vast te stellen. Zelf iets vaststellen is wezenlijk iets anders dan kennis nemen van een plan en daar vervolgens – al dan niet tegen heug en meug – mee instemmen.

Zelf vaststellen
Zelf een plan vaststellen betekent dat elk element van dat plan door een meerderheid van de raad veranderd kan worden. Dan gaat het dus niet alleen over compact geformuleerde beslispunten. Het gaat over de hele tekst. Over elke punt en elke komma. Maar alleen als daar een meerderheid voor is.

Afstand of waarborg
De bespreking van de beleidsplannen voor de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 zullen leren of de Almeerse gemeenteraad zich op afstand laat zetten of dat de raad het aandurft om de eigen beslismacht op te pakken. Of de raad zelf – zoals de wetgever in gedachten heeft gehad – als democratische waarborg wil fungeren.

Duidelijkheid
Zou daar in de Almeerse politieke arena een meerderheid voor te vinden zijn? Het antwoord op die vraag is nu nog in nevelen gehuld. De komende weken zal de politieke mist optrekken. Dan wordt duidelijk of de gemeenteraad bij het beleid voor de jeugd en de maatschappelijke ondersteuning op afstand gaat staan of zelf besluiten neemt.