Als het aan Douwe Jan Elzinga ligt begint de revolte van gemeenteraden in Almere. Zoveel werd duidelijk op 5 maart 2020 in het stadhuis van die gemeente. Democratie in Actie, Binnenlands Bestuur en het Nederlands Gesprek Centrum hadden de raadszaal en zaaltjes van de politieke markt afgehuurd voor een goed gesprek over de lokale democratie.
Onbehagen
René Cuperus trapte af. Cuperus meldde dat het groeiend onbehagen in Nederland geen voorrecht van een deel van de burgers is. Ook bij raadsleden en gemeentebestuurders signaleert René een toenemend onbehagen. Onbehagen dat onder meer tot uiting komt bij de nieuwste taak van de gemeenten: het sociaal domein. Bijna iedere gemeente gaat gebukt onder de kosten van het sociaal domein.
Bezuiniging op idealen
Douwe Jan Elzinga zoomde in op dat onbehagen. Welke gedreven politicus raakt niet gefrustreerd van de omgeving waarin gewerkt moet worden. Wegens geldgebrek geen ruimte om inhoudelijk lokaal iets te veranderen. Welke lokale politicus wordt blij van het maken van het kiezen voor bezuinigingen om te voorkomen dat de gemeente failliet gaat vanwege de kosten van het sociaal domein? De eigen keuzevrijheid is bijna helemaal weg. De oorzaak: het over de schutting gooien van problemen die een andere overheid niet kon oplossen.
Binnenlandse Zaken verzaakt
Douwe Jan constateerde dat de hoeder van de lokale democratie zich in het pak van coalitieafspraken heeft laten naaien. Het ministerie van Binnenlandse Zaken beschermt de gemeentelijke autonomie niet meer en staat toe dat vakdepartementen de gemeenten steeds meer als uitvoeringsorganisaties gebruiken. Dat is slecht voor het vertrouwen van burgers in de lokale democratie.
Wettelijke ruimte
Douwe Jan heeft een medicijn voor het lijden van de lokale democratie: minstens een kwart tot een derde van de middelen van gemeenten moeten vrij van bemoeienis van andere overheden zijn. Die lokale vrijheid moet gewaarborgd worden. Een Grondwetswijziging is nauwelijks realistisch. Daarom eerst maar regelen in de wet.
Revolutie
Om dat te bereiken is een revolte nodig. Een opstand van de gemeenten tegen de Haagse politici. Douwe Jan riep de gemeenten op om de deuren van hun stad- en gemeentehuizen een paar dagen per week te sluiten. Dat zal ze leren in Den Haag!
Ondersteuning
Binnenlandse Zaken – bij monde van Abassin Nessar – meldde dat het ministerie bezig was.
Jan Dirk Pruim – raadsgriffier in Almere – hield een pleidooi voor betere ondersteuning van de raad door een gekwalificeerde raadsgriffie. Volgens Jan Dirk is het voor een gekwalificeerde griffie nodig dat die minstens zo goed beloond wordt als de ambtelijke tegenspelers. Die griffie zou de volksvertegenwoordigers duidelijk kunnen maken waar er – binnen de van hoger hand gesteld kaders – toch nog ruimte te vinden is voor lokale politieke keuzes.
Raadskring
In het Oosten van het land zijn raadsleden al bezig om bovengemeentelijk tot samenwerking te komen met een raadskring. Door gemeenteraden te verbinden wil men de gekozen volksvertegenwoordigers weer meer de baas laten zijn bij verbonden partijen: samenwerkingsverbanden die voor gemeenten taken uitvoeren zonder dat burgers een stem kunnen uitbrengen op vertegenwoordigers bij die verbanden.
De revolte uit Almere
Als binnenkort gemeente- en stadhuizen plotsklaps een deel van de week dicht zijn weet dan dat de revolte van de lokale volksvertegenwoordigers tegen de Haagse bestuurders en volksvertegenwoordigers is uitgebroken. En dat allemaal omdat Democratie In Actie Almere heeft aangedaan om de lokale democratie nieuw leven in te blazen.
