5. Een sterke gemeente van ons allemaal

Wijkbewoners kennen hun buurt als geen ander, zij weten daarom ook wat de buurt nodig heeft. De Partij van de Arbeid stimuleert deze betrokkenheid en wil de bewoners meer zeggenschap geven over hun eigen wijk. De wijk is ook een plek waar wordt gespeeld en gesport en biedt een omgeving waarin kinderen veilig kunnen opgroeien. Er is een ruime mate van (goed onderhouden) groen en er zijn voldoende sport- en spelvoorzieningen voor alle leeftijdsgroepen. Buurtbewoners hebben goed zicht op de kwaliteit en het onderhoud hiervan en moeten daarom betrokken worden bij de plannen voor onderhoud, vernieuwing en vervanging. Wanneer aanpassingen nodig en gewenst zijn, ontstaat hier ook draagvlak voor.

Het is essentieel dat de gemeente haar inwoners betrekt bij alles wat de gemeente doet. Zo zorgt de gemeente ervoor dat problemen in zicht zijn, de juiste aanpak wordt gekozen en er draagvlak voor bestaat. Dat gebeurt niet altijd vanzelf. Het nieuwe participatiebeleid is een goede eerste stap in de juiste richting. Wij willen bewoners eerder én beter betrekken bij nieuwe plannen voor de stad, niet alleen als het uitkomt, maar juist ook als plannen op kritiek kunnen rekenen. Het nieuwe participatiebeleid is wat de Partij van de Arbeid betreft, alleen niet genoeg. Wij willen investeren in nieuwe en innovatieve manieren van democratie en participatie. Daarbij houden we de basis in het oog: Betrokkenheid staat of valt met de begrijpelijkheid en toegankelijkheid van de gemeentelijke informatie voor iedereen.

De komende jaren krijgen we in Almere steeds vaker te maken met inbreiding in bestaande wijken. Bewoners ervaren dit als een grote inbreuk op hun omgeving en voelen zich vaak overvallen. Bij dit soort plannen moeten bewoners dan ook in een vroeg stadium betrokken worden. Niet vanuit de gedachte dat bewoners de plannen (altijd) kunnen tegenhouden, maar wel zodat bewoners invloed kunnen hebben op hoe de plannen eruitzien. We zullen ons er echter ook bij moeten neerleggen dat niet iedereen altijd tevredengesteld kan worden.

Bewonersplatforms kunnen een belangrijke rol spelen in een wijk. In sommige wijken gaat dat heel goed, in andere wijken minder en in sommige wijken is er geen bewonersplatform. Wat de Partij van de Arbeid betreft krijgen bewonersplatforms een formele status en moeten zij bij belangrijke zaken, zoals groot onderhoud of inbreidingsplannen, altijd betrokken worden. Ook mag een bewonersplatform gevraagd en ongevraagd advies geven aan ambtenaren, B&W, de gemeenteraad en andere instellingen. Bewonersplatforms moeten met alle partners afspraken kunnen maken over beheer, veiligheid en leefbaarheid van hun wijk. Maatschappelijke partners (politie, corporaties, wijkteams, wijkmanagers, beheer en onderhoud zitten regelmatig met bewonersplatforms om de tafel om informatie uit te wisselen en wensen/problemen te inventariseren.

Er is op dit moment geen officiële onafhankelijke instantie waar inwoners terecht kunnen met klachten over participatie of die de gemeente gevraagd en ongevraagd advies geeft ten aanzien van participatie. Bewonersparticipatie Almere (BPA), dat op dit moment uit enkele vrijwilligers bestaat, moet daarom geprofessionaliseerd worden en een grotere en meer formele rol krijgen om bewoners te ondersteunen bij participatietrajecten.

Wijkinitiatieven door bewoners zijn enorm belangrijk bij het vergroten van sociale cohesie in wijken en door veel eigen inzet weten bewoners veel te realiseren voor weinig geld. De wijkbudgetten zijn een belangrijke aanjager voor bewonersinitiatieven in Almere. Dat moeten we koesteren en versterken.

Hoe gaan we dit doen?

• De gemeente neemt het voortouw om in iedere wijk een bewonersplatform te realiseren en faciliteert dat.
• Bewonersplatforms krijgen een formele status als redelijkerwijs vastgesteld kan worden dat het platform representatief is voor de wijk en de wijk actief bij haar werk betrekt.
• De betrokkenheid van maatschappelijke partners (politie, wijkteams, wijkregisseurs etc.) bij de bewonersplatforms wordt vergroot.
• We investeren in experimenten met nieuwe en innovatieve manieren van democratie en participatie, bijvoorbeeld een bewonersplatform of wijkraad die door middel van loting wordt samengesteld.
• Bij inbreidingsplannen worden bewoners nog vóór de ontwerpfase van een project betrokken, zodat invloed uitgeoefend kan worden op de inhoud van de plannen.
• Burgerparticipatie Almere (BPA) krijgt als onafhankelijke organisatie hierin een belangrijke rol.
• Wij willen meer bekendheid geven aan het ‘right to challenge’ dat bewoners hebben om zaken in eigen beheer te nemen of besluiten van de gemeente aan te vechten.
• We willen de wijkbudgetten verruimen en structureel opnemen in de begroting zodat inwoners weten waar ze op kunnen rekenen. Bewoners krijgen meer invloed op en vrijheid over de wijze waarop ze het budget willen besteden.
• Wij zorgen voor een toegankelijke gemeentelijke website, maar het moet ook altijd mogelijk zijn om iemand aan de telefoon te krijgen.
• Wij zorgen ervoor dat informatie voor iedereen begrijpelijk en leesbaar is. Bij brieven, folders en andere “papieren” uitingen zullen wij zorgen dit niet alleen wat inhoud betreft gedaan wordt, maar ook qua grootte van het lettertype.

Almeerders moeten invloed hebben op het beleid dat in het stadhuis wordt gemaakt. Daarbij wil de Partij van de Arbeid extra aandacht geven aan de stem van mensen die de politieke wegen minder goed kennen. Participatie gaat niet alleen over tijdig geïnformeerd worden, maar ook over invloed hebben. Te vaak hebben burgers het gevoel dat er over hun hoofden wordt beslist. We zorgen dat burgers echt invloed kunnen hebben op het besluitvormingsproces.

Beleid wordt gemaakt voor de stad, zowel voor bewoners als bedrijven. Invloed op het beleid kan alleen als de overheid ook open en transparant is. Het college moet inzicht geven in wat de overwegingen zijn geweest bij de totstandkoming van beleid en beslissingen. Documenten zijn openbaar tenzij er een legitieme reden is om ze geheim te houden.

Wij vinden het belangrijk dat burgers die door onjuist overheidshandelen in de problemen komen, meer bescherming en mogelijkheden krijgen om hun recht te halen.

Steeds meer bevoegdheden van de gemeenteraad liggen bij regionale samenwerkingsverbanden of zijn gedelegeerd aan het college. De afgelopen jaren hebben we dit waar mogelijk al tegen het licht gehouden. Wij blijven hier kritisch op en zullen in principe geen bevoegdheden van de raad weggeven aan het college of andere bestuursorganen, waar mogelijk nemen we dat terug.

Een voorbeeld van een samenwerkingsverband is de Metropoolregio Amsterdam (MRA). De Partij van de Arbeid is een voorstander van dit samenwerkingsverband omdat de opgaven waar wij (allemaal) voor staan beter en efficiënter in een groter verband kunnen worden aangepakt. Daarbij blijft wel voorop staan dat Almere baas over eigen grondbeleid blijft. Iedere beslissing die binnen de MRA wordt genomen en die Almere raakt dient door de raad goedgekeurd te worden. De MRA wordt geen vierde bestuurslaag naast Rijk, Provincie en Gemeente.

De Partij van de Arbeid wil dat er een collegeakkoord op hoofdlijnen wordt gesloten dat uitgaat van hetgeen de stad nodig heeft en niet alleen maar vanuit de vraag welke financiële middelen er zijn. Er moet, net als bij andere afspraken, van financiële afspraken afgeweken kunnen worden als de situatie daar om vraagt en er een meerderheid van de raad voor is. Wat de Partij van de Arbeid betreft mag de huidige strakke collegediscipline een tandje minder.

Hoe gaan we dit doen?

• We willen experimenteren met een burgerraad waarin Almeerders door middel van loting worden gekozen. Burgerraadsleden kunnen gevraagd en ongevraagd advies geven aan ambtenaren, het college en de raad.
• Inspreken in de raad moet wat de Partij van de Arbeid betreft altijd kunnen, niet alleen in de eerste vergadering dat een onderwerp op de agenda staat. Daar moeten wel voorwaarden aan verbonden zijn. Het kan niet zo zijn dat inspreken wordt gebruikt om het besluitvormingsproces onnodig te vertragen of te frustreren.
• Wij gaan door met spreekuren van de raad tijdens de politieke markt, waar burgers terecht kunnen met vragen en klachten. Dit is tot op heden niet gebruikt als politiek instrument en dat moet zo blijven. De griffie kiest welke raadsleden erbij zijn en coördineert het proces.
• Wij willen een informatiecommissaris die ervoor moet zorgen dat de gemeente open en transparant is. De commissaris rapporteert jaarlijks aan de raad hoe de informatiehuishouding ervoor staat. Dat is ook relevant gezien de slechte staat van het gemeentelijke archief in Almere.
• Wij inventariseren welke bevoegdheden van de raad in het verleden zijn weggegeven, waar nodig repareren we dat.
• Wij zijn voor een collegeakkoord op hoofdlijnen en met financiële ruimte voor alle onderdelen en potentiële innovaties.

Veiligheid is van groot belang en raakt ons allemaal. Het is een belangrijke voorwaarde om een aantrekkelijke stad te zijn. Almere is voor de achtste stad van Nederland relatief veilig, maar we zijn wel een grote stad met de problematiek die bij een grote stad komt kijken. Hoewel het statistisch niet te onderbouwen is, voelen mensen zich steeds onveiliger. Dat kunnen we niet negeren. Daarom investeren we in maatregelen die het gevoel van veiligheid vergroten, zoals verlichting maar ook buurtpreventieteams en de inzet van wijkagenten.

De georganiseerde misdaad is een probleem dat aangepakt moet worden. Ondermijning van de samenleving én overheid moeten we tegengaan. Waar mogelijk zetten we de BIBOB-procedure in om louche ondernemers te weren.

Naast veiligheid vinden wij privacy van burgers belangrijk. Daarom zijn we terughoudend in het nemen van maatregelen die de privacy van mensen aantast. Preventief fouilleren doen we alleen als er een concrete dreiging is en cameratoezicht zetten we alleen in als het echt niet anders kan.

Organisaties en overheden verzamelen en gebruiken steeds meer data. Waar dit veel kansen biedt, zien we dat dit ook risico’s met zich meebrengt. Bovendien is niet altijd duidelijk welke data voor welk doel gebruikt wordt. Almere is een Smart City, maar dit moet ook controleerbaar zijn. Vooral gedurende de coronacrisis heeft digitalisering (internet) een grote rol gespeeld. De gemeente moet inspelen op de kansen die dit biedt. Digitale delicten zoals hacking of phishing komen steeds vaker voor. Jaarlijks worden steeds meer mensen het slachtoffer van (online) identiteitsfraude en worden organisaties vaker gedwongen om losgeld te betalen voor toegang tot hun eigen digitale infrastructuur. Daarnaast zijn inwoners en ondernemers zich vaak niet bewust van de ontwikkelingen binnen de digitale criminaliteit en lopen daardoor meer risico. Cybercrime heeft een grote impact op de zowel privacy als de veiligheid en moet daarom hard aangepakt worden.

Het huidige beleid rond de verkoop van wiet en wietproductie is tweeslachtig. Verkopen is toegestaan (zij het gereguleerd), maar produceren niet. Dat leidt ertoe dat legitieme ondernemers gedwongen worden om zaken te doen met de onderwereld. Het risico op ondermijning is daarbij heel groot. Daarom zijn we blij dat Almere meedoet met het landelijk experiment “gesloten coffeeshopketen”. Dat experiment zou echter wel een stuk eenvoudiger mogen om de kans op succes te vergroten.

Geweld op straat zorgt voor onrust en verhoogt een gevoel van onveiligheid. Dit komt een inclusieve samenleving niet ten goede. We hebben het dan over fysiek geweld, al dan niet met wapens, maar ook over verbaal geweld. Het is het gevolg van een samenleving die verruwt. De Partij van de Arbeid vindt het belangrijk dat hier op scholen, in de samenleving en in de politiek het gesprek over gevoerd wordt.

Het komt steeds vaker voor dat jongeren betrokken raken bij de instapdelicten. De kleine klusjes die eenieder zonder criminele ervaring kan uitvoeren. Het wegbrengen van een tasje, het verzamelen van telefoonnummers of het maken van foto’s en filmpjes. Soms weten deze jongeren niet eens dat ze deel uitmaken van een groter geheel en helaas betekent dit voor veel jongeren toch een eerste kruisje, soms een strafblad en in het ergste geval het begin van een criminele carrière. Preventief gaan we de bron van dit soort overtredingen aanpakken.

De Partij van de Arbeid kiest voor preventie boven repressie. Want voorkomen is beter dan genezen. Goede gedrag willen wij belonen. Een groot probleem in Almere is dat de plegers van geweld bovengemiddeld vaak jongeren zijn. De drillrap–cultuur in Almere is groot en brengt gewelddadig en ondermijnend gedrag vanuit heel Europa naar Almere. Op dit moment zien we dat jongerenwerkers vaak reactief werken, ze gaan gericht af op problematische situaties. Wij zouden graag zien dat ze meer preventief werken.

Almere is de gemeente met relatief gezien de meeste meldingen over huiselijk geweld en kindermishandeling. Huiselijk geweld vindt in alle lagen van de bevolking plaats. Het lastige is dat dit geweld zich voornamelijk ‘achter de voordeur’ voordoet. Dit maakt het minder zichtbaar en moeilijk om aan te pakken, zeker als het over kindermishandeling gaat. Het is belangrijk voor de omgeving om signalen van mishandeling en huiselijk geweld te herkennen en bespreekbaar te maken. De Partij van de Arbeid onderschrijft de aanpak die door de Blijf-Groep wordt gehanteerd: niet alleen opvang maar ook aanpakken van de onderliggende problematiek. Daarbij hoort dat er voldoende opvang en behandeling/begeleiding moet zijn.

Hoe gaan we dit doen?

• Almere heeft te weinig agenten in vergelijking met andere grote steden, wij blijven via het college continu druk zetten op de Rijksoverheid om Almere meer politiecapaciteit te geven. Wij lobbyen ook bij de Partij van de Arbeid in de Tweede Kamer en vragen andere partijen hetzelfde te doen bij hun Tweede Kamerfractie.
• Wij zijn tegen preventief fouilleren. Het is weinig effectief en de schaarse politiecapaciteit die we hebben kunnen we beter gebruiken om gericht misdaad tegen te gaan. Hetzelfde is van toepassing op wapeninleveracties.
• Almere realiseert een openbaar register van algoritmes. In dit register worden alle algoritmes die de gemeente gebruikt en, waar mogelijk, ook die van de maatschappelijke partners opgenomen. Dit draagt bij aan de transparantie en het vertrouwen in de overheid.
• We geven sturing en vorm aan een betere informatievoorziening voor zowel inwoners als organisaties. Daarnaast willen we meer investeren in digitale veiligheid.
• Kunstmatige intelligentie wordt alleen ingezet als dit verantwoord en betrouwbaar kan, met respect voor de privacy van Almeerders, Almeerse organisaties en bezoekers van Almere.
• Wij betrekken burgers, bijvoorbeeld door middel van buurtpreventie teams, bij de veiligheid in hun eigen buurt.
• Wij willen meer inzet van wijkagenten, die niet steeds overgeplaatst worden, zodat zij hun buurt en de buurtbewoners leren kennen.
• We pakken de problematiek rondom instapdelicten bij jongeren aan. Dit doen we door in beeld te brengen wat jongeren in Almere die eerste stap laat maken en te investeren in maatschappelijke ondersteuning op die punten.
• De gerichte acties tegen geweld onder jongeren, zoals de actie tegen wapenbezit, steunen wij. Dat doen we in nauwe samenwerking met het veiligheidshuis en jeugdwerk van de Schoor. Wij vinden dat er meer (ambulante) jongerenwerkers nodig zijn om niet alleen reactief maar ook preventief te kunnen werken.
• Wij betrekken huisartsen, scholen, maatschappelijke organisaties en wijkteams bij het herkennen en erkennen van huiselijk geweld en zorgen ervoor dat ze dit kunnen melden. Om het probleem op te lossen is een brede aanpak nodig die kijkt naar de totale problematiek die zich rond een gezin afspeelt.